Page 41 - Zbornik 27

42 Dr Viktorija Sokolovska NZ27/2003

koji su uneli krupne promene u `ivotu i kulturi ju`ne polovine sredwo-
balkanskog prostora, a kao {to izgleda i celog egejskog regiona. U to doba
sa severa prodire jak talas nosilaca kulture sahrawivawa u urnama, tzv.
poqa sa urnama, odn. Urnenfelder kulture. Na prostoru koji nas interesuje
najizrazitije su nekropole u Dowoj Brwici na Kosovu i Gorwoj Stra`avi
72
i Para}inu u Srbiji, kao i Hipodrom kod Skopqa. U isto vreme uticaji
mikenske kulture u obliku importa, me{aju se sa nosiocima sahrawivawa
u urnama. U ovom momentu mo`da je dovoqno pomenuti prisustvo miken-
skih ma~eva na Kosovu (Iglarevo) i {lem od veprovih zuba sa Hipodroma
kod Skopqa, kakvi su nam poznati sa Krita i Mikene, datirani 1300–1200.
73
g. pre n. e.
Na kraju, u vidu zakqu~ka, mo`emo sumirati etape ekspanzije Darda-
naca. Ne mo`emo se oteti utisku da su Dardanci, sli~no Makedoncima, od
male teritorije koju su prvobitno naseqavali i koju treba smatrati wiho-
vom mati~nom obla{}u, u toku vi{e od jednog stole}a osvojili ogromnu te-
ritoriju, koja }e kasnije va`iti kao wihov sastavni deo, bacaju}i u zabo-
rav sve one populacije koje su pre toga nastawivale isti taj prostor i u to-
ku svoje egzistencije stvarale materijalnu i duhovnu kulturu ~ije tragove
nismo uvek u stawu da identifikujemo i defini{emo.
Kao {to smo ve} istakli, tok Belog Drima (Metohija) sa svojim zale-
|em (Mokra Gora i Prokletije), do sastava Crnog i Belog Drima je prostor
koji su Dardanci dr`ali tokom kasnog bronzanog doba, prelaznog perioda
i gvozdenog doba. (karta 1) Prva istorijska vest o wima ne daje nikakve in-
formacije o teritoriji koju su nastawivali u vreme Filipa ££. Akcija ma-
kedonskog kraqa kojom je umirio susede »neverne }udi«, nagove{tava da su
Dardanci ve} jasno pokazivali osvaja~ke namere i u to vreme verovatno su
preduzimali pqa~ka{ke pohode. Ne znamo da li su ti pohodi bili upereni
protiv Makedonije. U svakom slu~aju, ve} su predstavqali opasnost koju je
trebalo na vreme spre~iti. Da li su u to vreme Dardanci pro{irili svoju
teritoriju na ra~un suseda, ne znamo. To je 343. g., kako smatra Papazoglu,
74
kad ih je Filip ££ »ukrotio«. Sa na{e ta~ke gledi{ta ovaj datum nagove-
{tava prve poku{aje Dardanaca da osvoje susedne prostore.
Za vreme Aleksandra £££ i wegovog pohoda na Tribale 335. g. mo}
Agrijana je izgleda na vrhuncu. Wihov kraq Langar nalazio se u pratwi
makedonskog kraqa i kad je trebalo da umiri Autarijate, i on je to u~inio
bez te{ko}a. Ovaj momenat, ~ini nam se, pokazuje da su u to vreme Dardanci

72 D. Mitrevski, A Brnjica Type Necropolis near Skopje, Starinar Kw. HŸ£££–HŸ£¤
1992–1993, Beograd 1994, 115 i d.
73 Ibid. Fig. 11.
74 Iustin. XXIV 4, 9–11. Ovaj podatak smatra se nesigurnim, vidi: F. Papazoglu, Ilirska i
dardanska kraqevina, 151.