Page 114 - Zbornik 27

116 Tamara Ogwevi} NZ27/2003

titeqa, u narodu poznatih i kao sveti vra~i, u molitvenoj funkciji ozdra-
vqewa kraqa Dragutina, ali i usrdnog molenija za zdravqe wegove poro-
dice jer veruju}i uvek prvo moli za bli`weg, pa tek onda za sebe.
Sveta Trojica u luneti na ju`nom zidu u prvom trenutku deluju kao
neo~ekivano ikonografsko re{ewe u Dragutinovoj grobnoj kapeli, budu}i
da je u zoni ispod wih ve} naslikan Isus Hristos. Me|utim, kada se ima u
vidu da je re~ o prostoru namewenom grobnici i da ktitor `eli da osigura
po{tovawe dogovora od `ivotnog zna~aja za svoje neposredno potomstvo
— ovo ikonografsko re{ewe postaje u celini jasno. No, da bi se u potpuno-
sti sagledala zamisao onoga ko je osmislio program `ivopisa Dragutino-
ve kapele u Rasu neophodno je uobli~iti sliku rasporeda fresaka do kraja.
Pored dva pomenuta sabora, naslikana na zapadnom i severnom delu svoda
kapele, `ivopisac je naslikao jo{ dva, a da bi se hronolo{ki, odnosno
istorijski, ta~no otpratili vaqa ih posmatrati po~ev od isto~nog dela
svoda, pa nadaqe u pravcu kretawa skazaqke na satu. Na isto~nom delu svo-
da naslikan je Stefan Nemawa kao velikoshimnik Simeon, obu~en u ras
maslinaste boje i tamnocrveni ogrta~, kako 1196, u prisustvu ra{kog epi-
skopa Kalinika, predaje vlast svom sinu Stefanu odevenom u tamne haqine
i crvenu hlamidu. Na ju`nom delu svoda naslikana je kompozicija sabora
na kojem episkopi ustoli~avaju Uro{a £, danas, na`alost, veoma o{te}ena.
Zatim slede pomenuti sabori ustoli~ewa Dragutinovog na zapadnom delu
svoda i onaj sa predajom vlasti Milutinu u De`evi. Pozivaju}i se na delo
svojih prethodnika na prestolu kao legitimno i nebom blagosloveno, Dra-
gutin Nemawi} nagla{ava po{tovawe tradicije mudrih vladarskih odlu-
ka na kojima se temeqi ustrojstvo doma Nemawi}a. Sveta Trojica ovde su u
funkciji svevide}ih, pravednih sudija pod ~ijim budnim okom se odvija
svako qudsko delawe, ali oni su tu i da sankcioni{u svako nepo{tovawe
dispozicije. Naslikani u luneti, u mnogome podse}aju na romani~ka i go-
ti~ka re{ewa kakva se mogu videti na portalima crkava diqem zapadnog
sveta, ali i na jadranskom primorju. U pravilu je re~ o dekorativnoj kame-
noj plastici koja se gotovo bez izuzetaka sme{ta u poqe lunete iznad por-
tala koji vodi u hram. Kada se ima u vidu da su u sredwem veku prostori is-
pred crkava slu`ili i kao sudili{ta, prisustvo Hrista kao nebeskog su-
dije ili Svete Trojice date u liku starozavetne Trojice, kao {to je recimo
slu~aj sa lunetom portala pravoslavnog hrama u Budvi, da navedem samo je-
dan primer, nedvosmisleno upu}uje na najvi{i sud po hri{}anskom shva-
tawu pravde. Sud koji odlu~uje o spasewu du{e, odnosno wenom ka`wavawu
na ve~ne muke u vatrama adskim. Ktitor Dragutin u svojoj grobnoj kapeli
o~evidno se poziva na ovu ulogu Svete Trojice u okviru hri{}anske esha-
tologije, a brata podse}a na zavet iz De`eve, jednovremeno ga na ovaj na~in
upozoravaju}i »da }e se svakome suditi po delima wegovim«. Naposletku,
po{tovawe de`evskog dogovora, a u kontekstu prostora grobnice, odraz je