Page 112 - Zbornik 27

114 Tamara Ogwevi} NZ27/2003

prvoro|eni sin princ Vladislav (1321–1325; posledwi pomen 1326. ili
1336) nad kojim se bri`no nadvija wegova mati, kraqica Katelina. Iza
Kateline naslikani su kraq Milutin i jedna od wegovih supruga, ~iji iden-
titet je izazvao burnu polemiku u nauci. Da li je re~ o Jelisaveti, Kateli-
ninoj sestri, ili o bugarskoj princezi Ani Terter, izvesno }e jo{ dugo
ostati zagonetka. Svi Nemawi}i, u obe povorke, naslikani su u polupro-
filu, osim Milutina koji kao da je, budu}i u frontalnom stavu, svesno ~e-
ono okrenut prema jedinoj drugoj frontalno postavqenoj figuri, onoj
Hrista na prestolu. I Spasiteq i novokrunisani kraq, svaki na svom de-
lu zida (kompoziciono gledano i jedan i drugi su naslikani u krajwoj de-
snoj zoni ju`nog i zapadnog zida, prim. aut.) kao da su protivstavqeni u
najdirektnijem »dijalogu« dodatno podvu~enim kolonom moliteqa prika-
zanih u poluprofilu. Vladarske insignije u Milutinovim rukama nespor-
no ukazuju da je on prvozvani gospodar, bez obzira na ~iwenicu da je i Dra-
gutin naslikan u vladarskoj ode}i po vizantijskom uzoru. Ikonografski
tip Hrista na ju`nom zidu prikazuje Sina Bo`ijeg kao Gospodara nad go-
spodarima i Cara nad carevima. Ktitor kapela kao da ovakvom ikono-
grafskom shemom poru~uje posmatra~u da je on sa svoje strane u~inio sve
{to je bilo do wega i da od sada pa nadaqe novokrunisani kraq pred Go-
spodom odgovara za svoja dela. Nimalo nije slu~ajno {to je upravo u delu
svoda koji natkriquje zapadni zid i povorku kraqevske bra}e naslikan
prizor krunisawa kraqa Dragutina. Iako prili~no o{te}ena, pa se na
woj danas jasno razaznaje samo figura arhiepiskopa koji kruni{e kraqa i
skupina lica iza wega, sagledana u celini sa prizorom povorke na zapad-
nom zidu, ova freska jasno nagla{ava pravo na krunu po milosti Bo`ijoj
koje sleduje prvoro|enog. U delu svoda nad severnim ulazom, hronolo{ki
logi~no, naslikan je ~in primopredaje vlasti u De`evi 1282. Oba vladara
su prikazana u frontalnom stavu, obu~eni u vladarsku ode}u po vizantij-
skom uzoru, purpurne divitisione sa `utim lorosima. Na desnoj strani je
naslikan arhiepiskop Jevstatije £ kako blagosiqa novog kraqa. Milutin
je u sredini kompozicije, a Dragutin sa wegove leve strane.
Sva tri prizora, povorka na zapadnom zidu, krunisawe Dragutinovo
i sabor u De`evi, kao refleks u ogledalu protivstavqena su dominantnoj
figuri sede}eg Hrista na ju`nom zidu i Svetoj Trojici naslikanoj kao
prefiguracija starozavetne trojice an|ela (iz gostoqubqa Avramovog)
koji se nalaze u luneti iznad Hrista na prestolu i povorke Nemawi}a-pre-
daka. Na severnom zidu, ispod predstave sabora u De`evi, Dragutin je dao
da se `ivopi{e nerukotvoreni obraz Hristov na ubrusu, a ispod wega dvo-
jica retko slikanih vizantijskih svetiteqa Kir i Jovan. Kir, aleksan-
drijski lekar, i Jovan, rimski oficir, sinonim su velike duhovne qubavi
jer kako u `itiju stoji »voleli su se kao bra}a iako nisu bili bra}a po te-
lu«. Verovatno je da sli~an primer pru`aju i dvojica za sada neidentifi-