Page 63 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 43

Tarik Haskić UDK 94:314.116/.117(560-89)”1896”(093)
Sarajevo

Nesip Pepić
Tutin

KAZA BERANE U SALNAMI KOSOVSKOG VILAJETA
ZA 1896. GODINU

Sažetak: Osmanska dokumenta predstavljaju jedan nezaobilazni faktor kada
je u pitanju istraživanje i izučavanje historije naših krajeva u kojima živimo.
Među takvim dokumentima veoma značajan položaj zauzimaju salname ili
drukčije rečeno godišnjaci koji označavaju statističke izvještaje koji su se
izdavali od strane centralne ili lokalne vlasti osmanske države. Temu ovog
našeg rada zapravo predstavlja transkripcija i prijevod jednog dijela sal-
name Kosovskog vilajeta koja datira iz 1896. godine, a odnosi se na Berane.
Salnama o kojoj je ovdje riječ je štampana u štampariji Kosovskog vilajeta u
Skoplju i sastoji se od 753 stranice. Službenik Osmanskog arhiva u Istanbu-
lu gospodin Yıldırım Ağanoğlu izvršio je transkripciju ove salname i objavio
je 2000. godine pod imenom 1896 (Hicri 1314) Kosova Vilayeti Salnamesi
(Üsküp, Priştine, Prizren, İpek, Yenipazar, Taşlıca), tako da smo se mi u
ovom radu poslužili njegovom transkripcijom uz veoma male korekcije koje
se uglavnom odnose na lokalne toponime.

Ključne riječi: Berane, salnama, kaza, Peć, Kosovski vilajet.

Kosovski vilajet je osnovan 1877. godine. Prvi valija ovog vilajeta je bio Halil
Rifat-paša. Kao što je poznato, u zadnjem periodu osmanske administrativne orga-
nizacije termin vilajet je zamijenio termin ejalet. Na čelu vilajeta se nalazio valija
dok su se na čelu sandžaka koji se nalaze u sastavu vilajeta, nalazili kajmakami. Ter-
min sandžak bi se u savremenoj administrativnoj terminologiji, mogao prevesti kao
provincija. Na čelu kaza (kadiluka) koje se nalaze u sastavu sandžaka, nalazili su se
mutesarrifi, a na čelu nahija mudiri koji su važili za najviše finansijske zapovjednike.
Kosovski vilajet se svojim administrativnim granicama na istoku graničio sa
Bugarskom, na zapadu sa Skadarskim vilajetom, Crnom Gorom i Bosnom i Herce-
govinom, na jugu sa Bitolskim i Solunskim vilajetima, i na sjeveru sa Srbijom. Vi-
lajet se prostirao od makedonskog grada Štip pa zatim preko Pljevaljskog sandžaka
do Bosne i na taj način zauzimao ogromnu geografsku teritoriju. U vilajetu su
živjeli muslimanski narodi poput Turaka, Albanaca i Bošnjaka, te hrišćanski narodi