Page 189 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 43

Novopazarski zbornik, 43/2020, str. 185-202 189

Iako dragačevska oblast raspolaže brojnim resursima i pruža raznovrsne mo-
gućnosti, mlađe generacije su se selile uglavnom u Čačak ili Beograd, ređe u Guču
ili Lučane, zapošljavajući se u industriji koja je u međuvremenu propala.
Mermerna breča se nalazi u centralnom delu regije Dragačevo.

Geomorfološke i orografske karakteristike

Najviše delove ovog terena zauzima centralni pojas niske planine Jelice sa
nadmorskim visinama iznad 600 metara, ali koje ne prelaze 930 metara nadmorske
visine. U okolini dominiraju vrhovi: Crne strane (929), Umka (903), Stara bukva
(895), Vetrinje (874), Gradina (847) i Jelica (775). Ovi vrhovi, između kojih se
nalaze blaži prevoji - bila, pružaju se opštim dinarskim pravcem jugoistok-seve-
rozapad. Odavde se predeo spušta ka severu u veliku zapadnomoravsku kotlinu ili
na jugu u dragačevsku, znatno manju od prve. Obe kotline su ispunjene neogenim
jezerskim sedimentima i imaju blagi reljef.
Ležište u Grabu se nalazi na južnim padinama Jelice u blizini njenog cen-
tralnog bila. Izdanci mermerne breče zahvataju nadmorske visine od 699 do 756
metara, u obliku su strme litice - eskarpmana, koja je formirana duž velikog raseda.
Ovaj prvobitni oblik se danas slabo zapaža, jer je izmenjen višedecenijskom ek-
sploatacijom u vidu veštački formiranih etažnih ravni.
Svi vodeni tokovi u okolini pripadaju drenažnoj mreži potoka Rogačka reka
(desna pritoka Bjelice), koja od Graba ka jugu protiče dragačevskim basenom.
Inače, Bjelica je desna pritoka Zapadne Morave. Drenažna mreža je dendritičnog
tipa. Samo ležište ispoljava blaži kraški reljef koji se ispoljava manjim kavernama
u dubini i manjim prisustvom početnih škrapa na površini. Izdanci su „masni“ tj.
do „zaobljeni“, ravni po nekoliko metara, sa malim prisustvom prslina ili pukotina,
što okularno (već na prvi pogled) ukazuje na prisustvo relativno zdravije stenske
mase u dubini.
U okolini ležišta, tamo gde se blizu površine reljefa nalaze glinovite stene i
one koje su manje mehaničke otpornosti, formiran je blaži reljef, a tamo gde su one
čvršće, reljef je oštrijeg karaktera i štrči iznad okoline u vidu ostenjaka, kakav je
slučaj i sa ležištem mermerne breče.
Klima je umereno kontinentalna. Sa ležišta se ka jugu pruža pogled na dra-
gačevski basen, uokviren brdima i niskim planinama. Ovdašnji biljni i životinjski
svet je uobičajan za naše planinske krajeve.
Navedeni ostenjaci su zaplavljeni glinom i humusom. Između njih se nalaze
udubljeni delovi, izgrađeni od stena u fizičkom raspadanju bliže površini.