Page 190 - Zbornik 40

190 Kučević Amela, Muminović Esad 40/2017

Spomenička vrijednost Stare čaršije je narušena brojnim intervencijama na
izlozima lokala, koji su zamijenjeni ili drvenim, ali ne autentičnim ili potpuno su-
ludo riješenim aluminijskim izlozima (Nešković 1988). Na kraju tog niza lokala se
nalazio objekat hana „Granata“, jedini te vrste u ovom dijelu Stare čaršije, kao sim-
bol ambijentalnih vrijednosti ovog dijela grada. Bio je reper Stare čaršije, najveći
objekat narodne arhitekture u Ulici 1. maja.
Na području Stare čaršije, koja je samo krak nekadašnje čaršije, i u njenoj
okolini, izgrađen je jedan broj objekata neodgovarajuće arhitekture, koji nisu u skla-
du sa mjerilima i karakterom cjelokupnog historijskog ambijenta ovog dijela grada.
Najveći broj tih objekata je izgrađen u drugoj polovini XX vijeka. Ambijentalne
vrijednosti Stare čaršije su počele naglo da se narušavaju od trenutka kada je 1965.
godine, kaldrmu u Ulici 1. maja, zamijenio asfalt sa formiranim trotoarima (Rado-
vić 2007). Tako koncipiran saobraćaj i njegova velika frenkvencija u ovoj ulici, pot-
pomogli su gubljenje, i te kako degradirane historijske, ambijentalne, arhitektonske,
urbanističke vrijednosti starog dijela grada.

Han „Granata“

U samom centru grada, visoko uzdignuta, tek restauriranih zidova ponosno
stoji tvrđava. Nasuprot njoj stoji zona Stare čaršije, koja ima velike historijsko-am-
bijentalne vrijednosti i većina objekata je obuhvaćena prijedlogom zaštite od stra-
ne Zavoda za zaštitu spomenika kulture. Stepen očuvanosti autentične arhitekture
historijskih objekata je različit. Objekti dobre očuvanosti narodne arhitekture su u
jako lošem stanju, jer stručne mjere tehničke zaštite na njima nisu sprovedene. Neki
objekti, kao što je bio objekat hana „Granate“, imali su dobru očuvanost ambijental-
ne vrijednosti, ali su zbog neodržavanja i nekorištenja u jako lošem stanju. Objekat
od izuzetne spomeničke vrijednosti, han „Granata“, nije odolio zubu vremena i pod-
legao je propadanju. Posljednjih godina je bio potpuno neupotrebljiv i degradiran,
da bi krajem ljeta 2013. godine potpuno izgorio u požaru, koji je sa sobom odnio
sliku objekta, koji je kao rezultat neimarskog stvaranja pisao stranice jedne tradicije,
historije, imao odlike ambijenta i autentičnosti jednog regiona.
Ovaj objekat je sagrađen u prvoj polovini XIX vijeka. Ponosno je predstav-
ljao svog neimara, bio slika ljudske ideje, potvrda i predanje o nekadašnjem vreme-
nu. Bio je osoben po svom obliku, položaju i funkciji. Prvobitni naziv ovoga hana
je bio Smailbegovića han (po prezimenu porodice na čijem je posjedu izgrađen ovaj
han). Kasnije je han prozvan „Granata“ po kafani u prizemlju tog objekta.