Page 195 - Zbornik 40

40/2017 REVITALIZACIJA OBJEKTA HANA „GRANATA“... 195

vrijeme nosi naziv prostorne cjeline koja gaji značajne spomeničke vrijednosti. Iako
su na mnogim objektima izvršene izmjene, koje nisu u skladu sa osnovnim tehnika-
ma zaštite kulturnog dobra, Stara čaršija je zadržala osnovne karakteristike historij-
sko-ambijentalne cjeline. Ova cjelina još uvijek ima potencijal za revitalizaciju nje-
nih osnovnih vrijednosti i vraćanje karaktera čaršije orijentalnog tipa sa zanatskim
radnjama i dućanima bez stanovanja. To je dramatično uzburkano, slikovito i vizu-
elno konfliktno kulturno područje, staromodno, ali sa druge strane istovremeno i
jako moderno. Njegovo graditeljstvo, nasuprot izuzetnom prilivu modernog govora,
zrači identitetom u kome se otkriva duh starine. Stara čaršija je dio kulturno-histo-
rijske cjeline koja se naziva Novopazarska tvrđava sa Starom čaršijom i komplek-
som oko Altun-alem džamije. Ona pod svoje okrilje čuva objekte od historijskog
značaja. Nepokretna kulturna dobra – spomenici kulture obuhvaćeni potezom Stare
čaršije, od velikog značaja su: Novopazarska tvrđava, Stari hamam Isa-bega Isha-
kovića, Altun-alem džamija („Službeni glasnik“ SRS, br. 14/79). To su objekti koji
Staroj čaršiji daju neprocjenjivu spomeničku vrijednost u okviru poprišta sinteza:
civilizacijskih, kulturnih, urbanih, arhitektonskih, likovnih, egzistencijalnih.
Han „Granata“ je zauzimao bitno mjesto kao pojedinačni objekat u okviru
ove cjeline, zaštićene zone, koja podliježe pod određene mjere tehničke zaštite. On
je imao arhitektonsku vrijednost kao pojedinačna građevina u okviru te cjeline. Od-
likuje se i urbanističkom vrijednošću u okviru urbanistički zaštićene zone. Također,
ima i ambijetalnu vrijednost, kao objekat koji je imao najbolju očuvanost autentič-
nih narodnih vrijednosti, kao objekat koji ima bitno značenje u strukturi i slici grada
i kao objekat koji svojim oblikom odudara od ostalih objekata ove urbane cjeline.
Han se odlikovao historijskom vrijednošću, kao čuvar tradicije i tekovina jedne kul-
ture. Kao objekat koji skoro tri vijeka ima ulogu spone zmeđu cjeline zvane Stara
čaršije i područja Novog Pazara. Na osnovu njegove kompozicije i proporcija do-
bija i odgovarajuće umjetničke, kao i estetske vrijednosti, u okviru te cjeline. Han
„Granata“ je bio svjedočanstvo koje je govorilo u prilog određenom tipu arhitekture,
stilu gradnje i regionalnom obliku izražavanja, i kao takav je imao odgovarajuće
dokumentarne, naučne i obrazovne vrijednosti.

POSTOJEĆE STANJE I UGROŽENOST OBJEKTA HANA „GRANATA“

Uslijed nedostatka ekonomske moći, ali i nedostatka volje i angažovanja nad-
ležnih lokalnih organa vlasti, ovaj objekat nije podlegao sanaciji niti su sprovedene
odgovarajuće mjere tehničke zaštite i on je polahko propadao, postao neupotrebljiv
i na kraju je potpuno izgorio u požaru, u augustu 2013. godine. Poslije požara ostala
je samo praznina i pepeo. Osjeća se nedostatak objekta koji je bio svijetla i radosna
sjenka nekadašnjeg načina života. Nadvijajući se nad Ulicom 1. maja, krio je njenu
tajnu i bio zaštitnik cijele čaršije, novopazarskog kraja, naroda i njegovih vrijedno-
sti. Na zgarištu posmrtnih ostataka objekta od neprocjenjive graditeljske vrijednosti,