Page 110 - Zbornik 40

110 Nadžib Kočan 40/2017

datom porezu primjećuje se da je selo bilo dosta ekonomski jako i da je pogodno za
uspijevanje poljoprivrednih kultura, a prvenstveno žitarica.
Osim zemljoradnje stanovnici ovog sela su poznati i kao stočari. Tako se
početkom XVI vijeka u jednom defteru spominju u Vrševu dva domaćina sa brojem
ovaca i to: Dimitrije Jovan 100 i Radivoj Jovan 300 ovaca.
42
Po defteru iz 1583. godine primjetno je znatno povećanje stočnog fonda,
ali kod pojedinih domaćinstava nedostaje broj sitnogrle stoke. U Vrševu su tada
popisana sljedeća domaćinstva: Dimitar Jovan, Radosav Vuk, Radica Marko, Stepan
100, Radivoj Jovan 300, Radivoj Novak 55 i Branko Ranko 80 ovaca.
43
Za XVI vijek o razvijenosti stočarstva kao privredne grane najbolje podatke
daju zvanični podaci o stočnom fondu na području Novog Pazara, Trgovišta,
i Bihora iz 1585. godine. Vrševo se kao selo spominje i 1585. godine, također,
44
pri popisu sitne stoke. Popisano je sedam domaćinstava koja su ukupno imala 625
ovaca: Dimitri Jovan 60, Radosav Vuk 70, Radica Vujica 180, Marko Stepan 100,
Radivoj Jovan 80, Radivoj Novak 55 i Branko Ranko 80 ovaca.
45
Prilikom popisa džizje kaze Bihor iz 1644/1645. godine zabilježeno je 16
46
kuća u selu Vrševu. Defteri džizje su posebno značajni za XVII vijek, jer drugih
47
popisa stanovništva uglavnom nema. Njihov je značaj i u tome što bilježe imena
naselja, a to omogućava pouzdanija toponomastička i demografska istraživanja i
gradskih i seoskih naselja. Kod ovog popisa karakteristično je što se broj upisanih
hrišćanskih kuća razlikuje od postojećeg broja, jer su od plaćanja džizje bili
oslobođeni muškarci koji su radeći u određenim službama bili u korist države,
zatim, džizju nisu plaćala sveštena lica, siromašni, starci i žene. Naselja sa isključivo
muslimanskim stanovništvom nisu popisana, pa njihovo nespominjanje nikako ne
znači da ona nisu tada postojala. 48
Kako se vremenom mijenjala nacionalna i socijalna struktura stanovništva,
tako se mijenjao i broj domaćinstava i stanovnika. Posebno je to bilo izraženo
tokom ili poslije svakog većeg rata. U narednim tabelama će se dati podaci o broju
domaćinstava i stanovnika na osnovu zvaničnih popisa.

42 Raif Hajdarpašić, Bosna i Bošnjaci Bihora.... 40.
43 Милисав В. Лутовац, nav. delo, 29.
44 Хамид Хаџибегић, Званични подаци о сточном фонду на подручју Новог Пазара,
Трговишта и Бихора, ИЗ, Година XXII, Књига XXVI, Свеска 4, Титоград, 1969, 585-616.
45 Isto, 612.
46 Džizja – glavarina, lični porez koji su plaćali odrasli i za rad sposobni nemuslimanski
podanici u islamskoj državi, ukoliko nisu bili oslobođeni zbog određenih usluga državi
ili su bili kaluđeri. Od muslimanskog stanovništva džizju su samo plaćali Cigani. Popis
1604, 582.
47 Olga Zirojević, Popis džizje kaze Bihor iz 1644/1645. godine, Rožajski zbornik, 11,
Rožaje, 2002, 93.
48 Isto, 90-91.