Page 183 - NP Zbornik 46_DRUGO REVIDIRANO IZDANJE

Novopazarski zbornik, 46/2023, str. 163-196 183

Akova Kazâsının Kurâ Esâmîsi

Pribcik, Zaton, Raduliç, Srcefçe, (...), (...), Istıntare, Medaşevine, Ruyişte,
Lozna, Vırbe, Kradenik, Goduşa, Godoçel, Godive, Tuçan, Sipane, Beluh, (...),
Oraçva, İzimçe, Ivane, Laholama‘a Dubova, Obrod, Bolhşane, Pobretiç,(...),Peçar-
ska, Moystir ma‘a Pojega, Rasnik, Rahova, Rodile, Zahumska, Gubafçe, Koşinçe,
Lozniçe, Miroviç, Medişe, Negneva, Vırbinçe, Islata, (...), (...) Komaran, Broda-
reva, Baliç, (...), Dobrine, Sutivan, Krokoceva, Kane, Leşniçe, Miyoce, Metançe,
Nedakusi, Hunevine, Grançareva, Letine ve Radetleri karyeleri

Akova Kasaba ve Kazâsı Hakkında Ma‘lûmât

Nâm-ı kadîmi ve el-yevm Boşnakça zebanzed ismi ‘Bilo Pole’ olan ve
elhâletü hazihi Akova tesmiye edilen memleket, Yeni Pazar livâsını teşkil eden
kazâların biridir. Fetihden evvel kasabanın altı saat şimâlinde ve şimdi köy hâlin-
de bulınan Brodarevo karyesi ma‘mûr ve makarr-ı hükumet ve Komaran nâmıyla
meşhûr iken ba‘de’l-feth 1.050 sene-i hicriyyesinde Akova mevki‘inde müessesât-ı
‘atîkadan bir binâ Fethiye ismiyle câmi‘ yapıldığından işbu câmi‘-i şerîf civârında
bir çokları hane inşâiderek orası gitdikçe terakki ve Brodarevo mevki‘i ise te-
dennîitmiş ve burası kasaba, ötesi köy haline gelmişdir. Bu kasaba mukaddemle-
ri İşkodra Vilâyet-i Celîlesi’ne merbût iken 1.274 senesine oradan fek ve cihet-i
şarkiyyesindeki Bihor nâhiyesiyle birleşdirilerek nâm-ı hâzırıyla kaza ittihaz ve
evvela Bosna Vilâyeti’ne ve muahharan da Kosova Vilayeti’ne ilhâk olınmışdır.

Nüfûs

Kazâyı 59 karye teşkîl ile imtidad ‘arzen sekiz, tûlen 10 saatdir. Kurâ ve
kasabanın haneleri 4.025 ve ‘umûm nüfus-ı zükûru 9.723, inâsı 8.303’dir. Nüfûs-ı
mezkûrenin sülesânı Müslim ve bir sülüsü gayr-i Müslim ve pek azı Kıbti’dir.

Zirâ‘at

Arazî-ikazânın nısfından ziyâdesi mürtefi‘ dağ ve yaylaklardan ‘ibaret olma-
sıyla mezru‘âtı mahdûddur. Yüksek köylerde arpa, alef, kablice, mahlût, helda ve
Lim nehri boyunda kâin ova {ki tahmînen 10.000 dönümdir} köylerinde de hınta,
mısır, arpa, fasülye ekilir. Yüksek köyler arasında bazı mer‘alar bulınırsa da zirâ‘at-
de elverişli olmadıkları tecârüb-i evveliyeden anlaşılmış ve pamuk, susam, afyon
gibi asıl faide ve temettü‘ bahş ve te’mîn ider şeyler yetişememkde bulınmışdır.

Ahâlînin bir miktarı kendi arâzîsini zirâ‘atle ve kusuru ırgatlık ve ortakçılıkla
meşgüldür. Zürrâ‘ın ‘ale’l-‘umûm müsavî ise de alât-ı harâsetin eski usülde bu-
lınması semerât-ı mesâîlerini ta‘kîm ve tahdîd itmekdedir. İnsanı ziyâde ve me-
zrû‘ası az olan bu gibi yerlerde fen ve makine kuvvetine mürâca‘âtla ikdâm ve