Page 262 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 44-2021

262 V. Vukanić, Prilog poznavanju fosilne faune morskih beskičmenjaka...

d)

Sl.2. Školjke reda Hippurita – rudisti čudnog oblika sa donjim kapkom u vidu roga
i gornjim u vidu poklopca, nađeni u rudističkoj zoni gornjokrednog perioda, opština
Novi Pazar (a, b – poprečan presek vakcinitesa; c, d – uzdužan presek vakcinitesa).

Krajem gornje krede, u tzv. senonskom katu, naše oblasti potapa plitko, ali
prostrano more gusto naseljeno koralima i školjkašima. To more pokriva teritoriju
Balkanskog poluostrva šire nego i jedno u ranijim periodima. Veći deo zemlje,
izuzev najistaknutijih visoravni rodopske mase, predstavlja deo prostranog Medi-
teranskog mora, koje se u tom periodu proteže od Atlantskog okeana na zapadu do
Himalaja na istoku. To implicira da je potpuno prirodno, kao i da se u našim kraje-
vima razvijao život koji je bio manje-više isti kao i u ostalim delovima Mediteran-
skog mora. U delovima naše zemlje, a posebno u istočnoj Srbiji, morsko dno je bilo
labilno i veoma nemirno i postojao je veliki broj aktivnih podmorskih vulkana.
Dno se u jednom delu spuštalo i udubljivalo i te delove su naseljavali inoceramusi
i mestimično amoniti, dok su se u drugom delu na kratkim rastojanjima stvarali
sprudovi izgrađeni od korala i rudista ili je pak voda bila jako plitka i oslađena i te
delove su naseljavali puževi i školjke.

U jurskoj periodi Južnu Evropu je najvećim delom pokrivalo Sredozemno
more. Čitave oblasti naše zemlje bile su pokrivene morem, koje nije bilo iste dubi-
ne u svim delovima. Središnji deo Srbije u tom periodu bio je zapravo suva zemlja
u vidu nekog ostrva. Fauna se razvijala u zavisnosti od najpovoljnijih uslova u ko-
jima se nalazila. Životinjski svet jurskog perioda bio je veoma raznolik i napredniji
u odnosu na prethodni trijaski period. Nalazi fosilnih ostataka u raznim krajevima
naše zemlje ukazuju na to da je u tim morima postojala velika raznovrsnost oblika