Page 49 - Zbornik 27

50 Dr Aleksandar Jovanovi} NZ27/2003

frizurom i karakteristi~no preba~enim {alom, otkrivene su u regionu
sredweg toka Strume i Strumice. Nadgrobni spomenik iz sela U{ita kod
Sandanskog je razli~ite tektonike i morfolo{kog sklopa, ali su pokojnici
prikazani na sli~an na~in u pore|ewu sa primerkom iz Pe}i: pokojnica
ima sli~an tip frizure i preba~eni {al preko ramena, a mladi}, koji je po-
3
stavqen u sredini, je nag sa nagla{enom muskulaturom. Iz sela Vrawa, ta-
ko|e sa {ire teritorije anonimnog anti~kog grada u okolini Sandanskog,
poti~u dva nadgrobna spomenika sa sli~nim predstavama. Na jednoj je razvi-
jenija sepulkralna slika sa predstavom pokojnika na klini, desno od wega je
predimenzionirana stoje}a figura Artemide-Bendide, levo pokojnica, ve-
rovatno supruga, sa velom, a iznad pokojnika bista mla|e `ene bez vela, sa
frizurom i sa preba~enom maramom na ramenima sa ukr{tenim (prevu~e-
4
nim) krajevima. Na drugom spomeniku, izme|u roditeqa je prikazana k}er
bez vela, sa frizurom razdeqenom na sredini i maramom preba~enom preko
5
ramena i zdenutoj u ~vor na grudima. Na dvozonalnom nadgrobnom spomeni-
ku iz Janova podignutom Asklepiodoru Dionisu i wegovoj deci, k}er ima
6
istu frizuru i ode`du. Najzad, u selu Muletarevu na u{}u Strumice u Stru-
mu prona|en je nadgrobni spomenik Marcelinusa i wegove `ene koja ima
7
isto modelovanu kosu i ode}u kao ona na spomeniku iz Pe}i. Sve navedene
analogije mogu se datovati u drugu polovinu ££ veka uz napomenu da je, prema
stilu i izvesnoj {ematizaciji, najmla|i primerak iz Vrawe datovan u 198.
godinu. Drugu grupu bliskih analogija nalazimo u regionu oko \ev|elije,
odnosno Marvinaca, ali na nadgrobnim spomenicima druga~ije forme koja
8
po~iva na obliku {koqke. Na primercima iz okoline \ev|elije, `ene ima-
ju sli~no na ramenima i grudima preba~enu maramu, ali je frizura ne{to
komplikovanija, sa spletenom masivnom temenom pun|om koja se mo`e pore-
diti sa frizurama druge ~etvrtine 2. veka povezanim sa caricama Sabinom
i Faustinom Starijom. Pretpostavqam da je nadgrobni spomenik iz Pe}i
podignut nad grobom porodice helenizovanih i romanizovanih doseqenika
iz regiona oko doweg toka Strume koji su preseqeni mandatom oca porodice

3 G. Mihailov, Inscriptiones Graecae in Bulgaria repertae, Vol. IV, Sofia 1966, 259, No. 2277
(nadaqe skre}enica IGB).
4 IGB, IV, 271, No. 2311.
5 IGB, IV, 272, No. 2312.
6 IGB, IV, 272, No. 2313.
7 IGB, IV, 277–278, No. 2324.
8 Primerci iz \ev|elije, koje je publikovao N. Vuli} (Spomenik SKA ŸHH£, 1931, 55, br.
121), verovatno poti~u sa Hisara u Marvincima. Na ovu mogu}nost ukazuje V. Soko-
lovska, Portreti na nadgrobnim spomenicima iz Marvinaca u Makedoniji, Vestigatio
vetustatis Aleksandrini Cermanovi}-Kuzmanovi}, Beograd 2001, 447, sl. 4. U ovom kon-
tekstu zanimqiv je i fragment nadgrobnog spomenika u vidu {koqke iz Pe}i koji, ta-
ko|e, ukazuje na vezu izme|u ovog dela Metohije i Sredweg Povardarja (N. Vuli}, Spo-
menik HS¤£££, 1941–48, 126, br. 277.