Page 244 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 44-2021

244 E. Ujkanović, Arhiv „Ras“ kroz prizmu naučno­istraživačke i izdavačke djelatnosti

Istorijski arhiv „Ras“ u Novom Pazaru jedna je od najmlađih arhivskih usta-
nova u republici Srbiji. Odlukom Samoupravne interesne zajednice kulture opštine
Novi Pazar od 26. juna 1980. godine iz Arhivskog odjeljenja Istorijskog arhiva
Kraljevo prerastao je u samostalnu arhivsku ustanovu koja se bavi poslovima za-
štite arhivske građe i registraturskog materijala na području općina Novi Pazar,
Sjenica i Tutin.
1
Osnivanjem samostalnog arhiva stekli su se uvjeti i mogućnost za preuzi-
manje građe sa područja spomenutih općina i njene obrade prema arhivističkim
standardima. Radeći na temelju Zakona o kulturnim dobrima i druge zakonske
regulative, Arhiv „Ras“ svoju djelatnost realizuje posredstvom Službe za zaštitu
arhivske građe van Arhiva, Službe za sređivanje, obradu, korišćenje i čuvanje ar-
hivske građe i Službe općih poslova. Tokom nekoliko decenija dugog rada Arhiv
„Ras“ je uspio doprinijeti afirmaciji zaštite arhivske građe kao kulturnog dobra i
primarnog izvora za proučavanje prošlosti ovog kraja.
2
Kada je riječ o arhivskoj građi raspoređenoj u arhivske fondove i zbirke
Arhiva „Ras“, ona se može podijeliti na građu iz tri perioda:
- period turske vladavine;
- period 1912–1944;
- period od 1945. godine do danas.
3

Najstarija građa Arhiva „Ras“ čuva se u okviru Zbirke dokumenata na ori-
jentalnim jezicima nastale u razdoblju osmanske vlasti, gdje sa historiografskog
4
1 Procesom ustrojavanja arhivskih ustanova u Srbiji poslije Drugog svjetskog rata
područje Novog Pazara, Sjenice i Tutina bilo je prvo u nadležnosti Gradske državne arhive
u Kragujevcu (1952), zatim Arhiva sreza Kraljevo (1960), da bi Rješenjem Skupštine
Samoupravne interesne zajednice kulture općine Novi Pazar od 03. decembra 1975.
godine formirano Odjeljenje Istorijskog arhiva iz Kraljeva. Odjeljenje je počelo sa radom
u aprilu naredne godine i u njegovu nadležnost, pored novopazarske općine ušle su i
općine Sjenica i Tutin.
Поповић З., Голош Х. (2008). Водич Историјског архива „Рас“ Нови Пазар, Нови
Пазар. 7.
2 Afirmativan rad Arhiva „Ras“ potvrđuju priznanja koja je tokom svog rada dobio: Povelja
SUBNOR-a za uspješnu aktivnu saradnju na njegovanju i razvijanju revolucionarne tradicije NOR-a
iz 1985. godine, Zahvalnica Istorijskog arhiva iz Kruševca na unapređenju rada na obogaćivanju
arhivskih fondova i zbirki iz 1998. godine, Zahvalnica Arhiva Srbije za doprinos i pripremi za
obilježavanje stogodišnjice Arhiva Srbije iz 2000, „Zlatna Ariva“ 2009. godine. godine.
3 Isto, 15–19.
4 Prema Šabanoviću, osmansko-turski izvori imaju mnoge karakteristike koje su
rezultat uređenja osmanske države, djelokruga raznih njenih organa, političkih, upravnih,
vojnih, sudskih i vjerskih i prihvata podjelu na dokumenta vrhovne vlade, dokumenta
administrativnih vlasti i dokumenta šerijatskosudskih vlasti. Шабановић Х, Турски
дипломатички извори за историју наших народа, Прилози за оријенталну филологију
(ПОФ), 1950, 117-149.