Page 196 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 43

196 I. Selek, V. Pajković, Z. Milić, Mermerna brača iz Dragačeva

nezaobljeni, njihova boja je bela, siva ili tamnosiva, ređe ljubičasta ili crna. Vezivo
je kalcijum-karbonatnog sastava sa znatnom količinom pigmenta hematitskog sa-
stava i sasvim minimalnom količinom laporovite materije.
U vezivu i u fragmentima nalaze se lokalno zaobljena zrna kvarca. Fra-
gmenti ponekad sadrže bele žilice kalcita, dok samo ležište presecaju pukotine
u potpunosti zapunjene kalcitom, koje padaju ka severoistoku. Ovaj sistem u
potpunosti cementuje stensku masu. Na osnovu dosadašnjih atestiranja, breča je
dvojako determinisana ˗ kao mermerna ili krečnjačka, jer sadrži i jedne i druge
fragmente. Struktura stene je psefitska, a tekstura brečasta. Imajući u vidu kontrast
između svetlih fragmenata i tamnocrvenog veziva, može se reći da su dekorativna
svojstva visoka.
Kao što se može iskustveno zaključiti ali i na osnovu više laboratorijskih
nalaza Instituta za ispitivanje materijala iz Beograda, mermerna breča iz Gra-
ba je dobar arhitektonsko-građevinski kamen koji se zahvaljujući svojim fizič-
ko-mehaničkim osobinama može gotovo bez ograničenja koristiti za oblaganje
različitih objekata.
Čvrstoća na pritisak u suvom stanju iznosi 189 MPA, čvrstoća na savijanje
11,6 MPA, otpornost prema habanju struganjem 16,5 cm /50 cm , stepen gustine
2
3
0,985, zapreminska masa 2,682 Mn/m , što su izuzetno povoljne vrednosti kada je
3
reč o arhitektonsko-građevinskom kamenu.
Mermerna breča se razlikuje od uvozne keramike ili granita jer nije radioak-
tivna i otporna je na mraz i atmosferu zagađenih gradova.
Na osnovu utvrđenih svojstava, mermerna breča iz ležišta Grab kod Guče
ima široku primenu kao arhitektonsko-građevinski kamen za oblaganje horizontal-
nih i vertikalnih površina u eksterijeru i enterijeru. Naročit estetski izgled dobija
ako je obrađena do visokog sjaja i ugrađena u većim elementima (robne kuće,
pešački prolazi, lokali i sl.).
Kao negativnu osobinu navodimo da, kao i drugi građevinski materijali, po-
stepeno može gubiti boju ukoliko je izložena dugogodišnjem direktnom dejstvu
sunčanih zraka.
Otpad se koristi kao odličan tehnički kamen za izgradnju zidova, fontana,
ograda u vidu klesanika ili kao drobljeni kamen u prvom redu zahvaljujući otpor-
nosti na pritisak i habanje kao i žilavosti odnosno otpornosti na udar i savijanje.
Naziv „breča“ dolazi od italijanske reči brecio, što znači polomljen. Ovo
odgovara istini, ali treba znati da je mermerna breča polomljena i ponovo vezana u
potpunosti prirodnim procesima i bez najmanjeg uticaja čoveka.
Izuzetno je otporna na habanje, čime je bila bez premca ne samo u okviru
„Ukrasovog“ asortimana mermera, već i na nivou Srbije i nekadašnje Jugoslavije.
Povoljne je gustine i ne upija vodu. Relativno lako se obrađuje. Drži dobro
ivice i uglove.