Page 80 - Zbornik 39

80 Mustafa Baltić 39/2016

Prve veće promjene desile su se tokom Prvog svjetskog rata, 1917. godine,
kada je uklonjen olovni prekrivač sa džamije, i zamijenjen ćeramidom, što je
prouzrokovalo najviše oštećenja na objektu do danas.
Nakon Prvog svjetskog rata nije bilo većih izmjena izgleda džamije, osim
što se dozidao predulaz koji se često može vidjeti na starijim slikama. Na samom
kraju Drugog svjetskog rata, u toku savezničkog bombardovanja 1944. godine,
džamija, a prije svega dijelovi njenog harema, objekti u samom haremu, bivaju
potpuno uništeni. Tom prilikom stradaju zgrade na sjevernoj strani harema, koje su
bile službene prostorije muftijstva, šadrvan, dio mezarja i dio samog kaldrmisanog
dvorišta.
Poslije 1945. godine cio kompleks u potpunosti mijenja izgled, zbog odnosa
društva prema vjerskim objektima u cjelini, tako da od izvornog izleda harema
ne ostaje ništa. U određenom trenutku džamija biva zatvorena i korištena je kao
magacin za žito prilikom obaveznog otkupa žita od stanovništva. Tokom 70-tih
i 80-tih godina, bilo je više ozbiljnih intervencija na objektu, kojim je spoljašnji
i unutrašnji izgled džamije izmijenjen. Intervencije na objektu koje su izvršene
krajem 80-tih i početkom 90-tih godina XX vijeka, rađene su po preporukama i
projektu nadležnog zavoda za zaštitu spomenika kulture. Tada je izgrađen trijem,
čiji izgled nužno ne mora imati vezu sa predviđenim trijemom koji prvobitno
nije postojao, ali su stubovi za isti postojali. Tada su dovršeni objekti u dvorištu.
Posljednje intervencije na objektu i dvorištu izvršene su tokom prve decenije
XXI vijeka, kada su potpuno nestručno postavljeni moderni materijali na zidove
džamije, kao i izvjesne promjene u dvorištu.
Nakon svih ovih izmjena, a imajući u vidu značaj džamije, kako u
arhitektonskom, tako i u simboličkom smislu, potrebno je bilo u potpunosti
restaurirati džamiju, čemu se nakon nekoliko godina rada na projektu, pristupilo
tokom 2017. godine.