Page 299 - Zbornik 27
P. 299
NZ27/2003 KPJ I NOP U NOVOM PAZARU ZA VREME OKUPACIJE... 305
`ani Srbi koje su organizovale ~etni~ke komande. ^etni~ka komanda u Ra-
{ki obavestila je nema~ku komandu da se u Novom Pazaru nalaze partizani
i ponudila joj zajedni~ku akciju. Nemci su od akcije odustali, jer su ubrzo
obave{teni da u ovom gradu nema partizana.
Drugi dolazak Nemaca u Novi Pazar
Nema~ke jedinice po drugi put do{le su u Novi Pazar iz Ra{ke 7. de-
cembra 1941. godine. Wihov drugi dolazak do~ekali su, skoro sa odu{evqe-
wem, Muslimani i Srbi u gradu. U ratnom dnevniku 113. pe{adijske divizije
broj 292/2 od 7. decembra 1941. godine, izme|u ostalog stoji: »261. pe{adijski
puk u{ao je sa dva bataqona u Novi Pazar, gde ga je stanovni{tvo do~ekalo sa
ovacijama«. Dok su nema~ke jedinice ulazile u Novi Pazar, iz grada su se
u`urbano povla~ili Albanci u pravcu Rogozne, ka Kosovskoj Mitrovici.
Bilans qudskih i materijalnih `rtava od sredine jula do 7. decem-
bra 1941. godine bio je porazan. U me|usobnim borbama i obra~unima pogi-
nulo je i ubijeno 705 qudi, od toga Srba 490 i Muslimana 215. Podaci nisu
obuhvatili poginule Albance sa Kosmeta i Muslimane sa podru~ja sused-
nih srezova. U toku okupacije na seoskom podru~ju De`evskog sreza zapaqe-
no je 2.729 ku}a i 4.626 pomo}nih objekata — {tala, {upa, mlekara i drugih
zgrada. Izgoreo je i ve}i broj javnih zgrada: {est osnovnih {kola, {est op-
11
{tinskih zgrada i ~etiri `andarmerijske stanice.
KPJ u Novom Pazaru u drugoj polovini 1941. godine
U istoriji Novog Pazara i ovog kraja u toku cele okupacije ovo je
bio najte`i, najslo`eniji i doga|ajima najbogatiji period u Drugom svet-
skom ratu. Snage KPJ i NOP-a bile su prakti~no izolovane od svih tih
doga|aja. Nalazile su se u stawu neizvesnosti, nesigurnosti i zbuwenosti.
Posle odlaska najve}eg broja wenih ~lanova u razne partizanske odrede,
one su pre}utno skoro nestale. Proces ponovnog obnavqawa tekao je vrlo
sporo. Istoriju KPJ i NOP-a u ovom periodu, ispuwavaju tri doga|aja:
povezivawe sa Kosovskom Mitrovicom, dolazak Emina Rexepagi}a i po-
novno osnivawe Partijske }elije.
Povezivawe sa Mesnim komitetom u Kosovskoj Mitrovici izvr{io
je, na svoju inicijativu, Haso Ro`ajac. Dolazak Emina Rexepagi}a, studen-
ta agronomije i ~lana KPJ u Novi Pazar, bila je prva i vrlo va`na pomo}
koju je aktivistima KPJ pru`ao Mesni komitet Kosovske Mitrovice. Emin
je skromno i skoro ne~ujno do{ao u Novi Pazar, zaposlio se u Rasadniku i
brzo ukqu~io u re{avawe problema partijske organizacije. Za wen daqi
11 Miodrag Radovi}, Qudske i materijalne `rtve Novog Pazara i De`evskog sreza u
Drugom svetskom ratu, Novi Pazar 1994, 58–78.