Page 299 - Zbornik 27
P. 299

NZ27/2003 KPJ I NOP U NOVOM PAZARU ZA VREME OKUPACIJE...            305


                         `ani Srbi koje su organizovale ~etni~ke komande. ^etni~ka komanda u Ra-
                         {ki obavestila je nema~ku komandu da se u Novom Pazaru nalaze partizani
                         i ponudila joj zajedni~ku akciju. Nemci su od akcije odustali, jer su ubrzo
                         obave{teni da u ovom gradu nema partizana.
                               Drugi dolazak Nemaca u Novi Pazar

                               Nema~ke jedinice po drugi put do{le su u Novi Pazar iz Ra{ke 7. de-
                         cembra 1941. godine. Wihov drugi dolazak do~ekali su, skoro sa odu{evqe-
                         wem, Muslimani i Srbi u gradu. U ratnom dnevniku 113. pe{adijske divizije
                         broj 292/2 od 7. decembra 1941. godine, izme|u ostalog stoji: »261. pe{adijski
                         puk u{ao je sa dva bataqona u Novi Pazar, gde ga je stanovni{tvo do~ekalo sa
                         ovacijama«. Dok su nema~ke jedinice ulazile u Novi Pazar, iz grada su se
                         u`urbano povla~ili Albanci u pravcu Rogozne, ka Kosovskoj Mitrovici.
                               Bilans qudskih i materijalnih `rtava od sredine jula do 7. decem-
                         bra 1941. godine bio je porazan. U me|usobnim borbama i obra~unima pogi-
                         nulo je i ubijeno 705 qudi, od toga Srba 490 i Muslimana 215. Podaci nisu
                         obuhvatili poginule Albance sa Kosmeta i Muslimane sa podru~ja sused-
                         nih srezova. U toku okupacije na seoskom podru~ju De`evskog sreza zapaqe-
                         no je 2.729 ku}a i 4.626 pomo}nih objekata — {tala, {upa, mlekara i drugih
                         zgrada. Izgoreo je i ve}i broj javnih zgrada: {est osnovnih {kola, {est op-
                                                                          11
                         {tinskih zgrada i ~etiri `andarmerijske stanice.
                               KPJ u Novom Pazaru u drugoj polovini 1941. godine

                               U istoriji Novog Pazara i ovog kraja u toku cele okupacije ovo je
                         bio najte`i, najslo`eniji i doga|ajima najbogatiji period u Drugom svet-
                         skom ratu. Snage KPJ i NOP-a bile su prakti~no izolovane od svih tih
                         doga|aja. Nalazile su se u stawu neizvesnosti, nesigurnosti i zbuwenosti.
                         Posle odlaska najve}eg broja wenih ~lanova u razne partizanske odrede,
                         one su pre}utno skoro nestale. Proces ponovnog obnavqawa tekao je vrlo
                         sporo. Istoriju KPJ i NOP-a u ovom periodu, ispuwavaju tri doga|aja:
                         povezivawe sa Kosovskom Mitrovicom, dolazak Emina Rexepagi}a i po-
                         novno osnivawe Partijske }elije.
                               Povezivawe sa Mesnim komitetom u Kosovskoj Mitrovici izvr{io
                         je, na svoju inicijativu, Haso Ro`ajac. Dolazak Emina Rexepagi}a, studen-
                         ta agronomije i ~lana KPJ u Novi Pazar, bila je prva i vrlo va`na pomo}
                         koju je aktivistima KPJ pru`ao Mesni komitet Kosovske Mitrovice. Emin
                         je skromno i skoro ne~ujno do{ao u Novi Pazar, zaposlio se u Rasadniku i
                         brzo ukqu~io u re{avawe problema partijske organizacije. Za wen daqi


                         11  Miodrag Radovi}, Qudske i materijalne `rtve Novog Pazara i De`evskog sreza u
                             Drugom svetskom ratu, Novi Pazar 1994, 58–78.
   294   295   296   297   298   299   300   301   302   303   304