Page 295 - Zbornik 27

NZ27/2003 KPJ I NOP U NOVOM PAZARU ZA VREME OKUPACIJE... 301

tuaciji odr`ana je 16. juna 1941. godine sve~ana sednica Albanskog komi-
teta na kojoj je doneta odluka da se Novi Pazar i De`evski srez izdvoje iz
Srbije i prikqu~e Velikoj Albaniji. Sednici su prisustvovali predstav-
nici nema~kih komandi iz Kosovske Mitrovice i Novog Pazara kao i
Ferhatbeg Draga, vo|a politike albanizirawa i gosti iz susednih op{ti-
5
na i dvadesetak A}ifovih li~nih prijateqa iz Novog Pazara.
Vra}awe prava na ubirawe ~etvrtine

Uporedo sa konstituisawem albanske vlasti na ovom podru~ju vra-
}eno je pravo biv{im begovima i agama da ubiraju ~etvrtinu. Prakti~no
kori{}ewe ovog prava po~elo je u toku leta 1941. godine, a zavr{eno zad-
wim danom okupacije ovog podru~ja. Organi albanske vlasti u Novom Pa-
zaru vratili su ovo pravo iz tri osnovna razloga. A}if je `eleo da ovim
pridobije za sebe 300 porodica biv{ih begova i aga. ^etvrtina se ubirala
na celom podru~ju De`evskog sreza a najvi{e u selima koja su bila bli`e
gradu. Ve}ina biv{ih aga odlazila je li~no u bli`a sela ili preko suba{a
odvajala i ubirala ~etvrtinu. ^etvrtinu su davala srpska doma}instva i
6
mawi broj muslimanskih porodica na selu.
Prvi signali me|usobnih obra~una
Prvi doga|aji koji su istovremeno bili i prvi signali priprema za
me|usobne obra~une Muslimana i Srba, odvijali su se uporedo sa formi-
rawem albanske vlasti, ubirawem ~etvrtine, sve ~e{}im maltretirawem
Srba u gradu i na seoskom podru~ju i formirawem paravojnih grupa raznih
nacionalnih struktura.
Po~etkom jula 1941. godine na Goliji se javqa naoru`ana grupa Srba
iz De`evskog sreza (pod komandom Andra Petronijevi}a, biv{eg aktivnog
oficira jugoslovenske vojske) sa ciqem za{tite srpskog `ivqa tog kraja.
U toku leta 1941. godine u dolini Ibra, a delimi~no na podru~ju De-
`evskog i Studeni~kog sreza, formiraju se dva ~etni~ka odreda: prvi, pod
komandom Radomira Cveti}a, kapetana biv{e Vojske Kraqevine Jugosla-
vije, i drugi pod komandom Ma{ana \urovi}a.
Skoro istovremeno osnivaju se oru`ane grupe i odredi po musli-
manskim selima, me|u kojima je najpoznatiji bio onaj pod komandom Bika
Dre{evi}a.
Osnivawe srpskih i muslimanskih oru`anih grupa i odreda na pod-
ru~ju De`evskog i susednih srezova zao{trava odnose izme|u Muslimana i
Srba u ovom kraju.

5 Mijo Radovi}, Poku{aj nasilnog albanizirawa ovih krajeva, Novi Pazar i okolina,
314–315.
6 Mijo Radovi}, Vra}awe prava na ubirawe ~etvrtine, Novi Pazar i okolina, 315–317.