Page 54 - Zbornik 40

54 Hivzo Gološ 40/2017

Na području Tutina i šire okoline osnovan je Srez štavički (1912-1914), koji
je pripadao Okrugu raškom. Sresko mjesto (sjedište) ovog sreza bio je Tutin. Takav
18
položaj u XX vijeku omogućit će Tutinu da izraste u pravi grad 1951. godine. U vri-
19
jeme državnih praznika i narodnih svetkovina, sreskom načelniku pripalo je prvo mje-
sto, ako mjesni komandant nije bio od njega stariji. Ako je sreski komandant bio mlađi
od komandanta mjesta, onda je sreski načelnik dolazio na drugo mjesto. Pri opštin-
skim svetkovinama opštinske samouprave nisu praktikovale davati posebne čestitke.
20
Na području Sreza štavičkog osnovan je Sreski sud i u svakoj opštini poseban
21
opštinski sud . Opštiski odbor birao je 24 sudije i 12 zamjenika. Kockom se izvlačilo
22
u sudskom zasjedanju, u prisustvu svih državanih sudija dotičnog suda kao i djelovo-
đe, kao i sudije građani (porotnici) i njihovi zamjenici. O izvlačenju kocke sastavljao
se zapisnik, koji su ovjeravali predsjednik suda i djelovođa. Zapisnik su potpisivali
prisutni sudije-građani kao i njihovi zamjenici. Za svaki mjesec izvlačila se kocka za
dvojicu sudija i jednog zamjenika i to: jednog sudiju za prvu polovinu, a drugog sudiju
za drugu polovinu mjeseca. Sudije su polagali zakletvu koja je glasila: „Zaklinjem se
jedinim Bogom i svim, što mi je po mom zakonu najsvetije i na ovome svetu najmilije,
da ću poverenu mi sudijsku dužnost verno ispoljavati; da ću pri svakom delu, za koje
se kao sudija budem pozvao, pažljivo pratiti sudijsko izviđanje, iznete dokaze u korist
tužilačke i tužene strane savesno ispitati i pri rešavanju dati glas po svome sopstveno-
me uvrenju, osnovanom na izviđenju i poznavanju stvari, a ne po mrzosti, naklonosti,
nagovoru ili iz straha, i kako pravo radio, onako mi Bog pomogao“. Sudovi su gra-
23
đanima davali posebna uverenja o imovnom stanju i vladanju, koja su im bila potrebna
radi naseljavanja u novooslobođenim i prisajedinjenim oblastima Kraljevie Srbije.
24
18 Rečnik mesta u osobođenoj oblasti Stare Srbije, (Izradio Mil. Ant. Vujičić), Beograd,
1914. str. 3. i 121.
19 „Službeni glasnik NRS“, br. 15, Beograd, 1952.
20 Vidi, „Srpske novine“ (Službeni dnevnik Kraljevine Srbije), god. LXXXI, br. 58,
Beograd, 12. marta 1914. godine, str. 1.
21 Uredba o uređenju oslobođenih oblasti, „Srpske novine“ (Službeni dnevnik Kraljevine
Srbije), god. LXXX, br. 181, Beograd, 21. avgusta 1913. str. 1-2.
22 Uredba o uređenju oslobođenih oblasti, „Srpske novine“ (Službeni dnevnik Kraljevine
Srbije), god. LXXX, br. 181, Beograd, 21. avgusta 1913. str. 1.
23 Uredba o uređenju sudova i o sudskom postupku u prisajedinjenim oblastima Stare
Srbije, „Srpske novine“ (Službeni dnevnik Kraljevine Srbije), god. LXXXI, br. 40,
Beograd 19. februara 1914. godine, str. 2. – Ova uredba je donijeta 17. februara 1914.
godine. Imena opštinskih sudija nisu nam očuvana jer je arhivska građa na terenu uništena
u toku Prvg i Drugog svjetskog rata.
24 Uredba o naseljavanju u novooslobođenim i prisajedinjenim oblastima Kraljevine Srbije,
„Srpske novine“ (Službeni dnevnik Kraljevine Srbije), god. LXXXI, br. 44, Beograd, 23.
februara 1914. godine, str. 1. – Zemljište koje se davalo naseljenicima nije moglo biti ni u kom
slučaju za jednu kuću manje od 5 ha. Naseljenici su se oslobađali svih državnih, okružnih,
sreskih i opštinskih dažbina, izuzev školskog prireza, za prve tri godine, od dana prijema
isprave o naseljenju. Naseljenici su bili obavezni da prime srpsko podanstvo (državljanstvo).